آشنایی با وبومتریک (Webometrics) یا رتبه بندی وب سایتهای دانشگاهی

رتبه‌بندی وبومتریکس (وب‌سنجی) دانشگاه‌های دنیا در سال 2004 توسط آزمایشگاه سایبرمتریک، واحدی از انجمن ملی تحقیقات اسپانیا، بر اساس شاخصی مرکب از چهار پارامتر تهیه شده است. در آخرین نسخه این رتبه‌بندی حدود 25000 دانشگاه دنیا بر اساس اطلاعات مبتنی بر وب آن‌ها تحلیل شده است.این رتبه‌بندی که همه ساله در انتهای ماه‌های ژانویه و جولای به‌روز می‌شود، یک مقیاس وبی برای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی را فراهم آورده و میزان فعالیت علمی وب‌گاه‌های آموزشی را به‌صورت دوره‌ای نشان می‌دهد.

اهداف وبومتریکس

شاخص‌های وبومتریکس به این دلیل به وجود آمده‌اند که میزان توجه مؤسسات و دانشگاه‌ها را به نشر اینترنتی نشان دهد.به عبارت دیگر هدف اصلی این رتبه‌بندی حمایت از طرح‌های دسترسی آزاد به‌منظور افزایش انتقال علم و دانش تولید شده توسط دانشگاه‌ها به کل جامعه است.لذا هدف از این رتبه‌بندی ارزیابی طراحی وب‌سایت‌ها و میزان بازدید آن‌ها نیست و در واقع رتبه مناسب برای یک دانشگاه تنها در صورتی امکان‌پذیر است که حضور آن دانشگاه در فضای مجازی، آیینه‌ای تمام‌نما از دانشگاه در فضای واقعی باشد.بنابراین برخی از دانشگاه‌های با کیفیت آموزشی بالا ممکن است به دلیل عدم تمایل به سیاست‌های انتشار اینترنتی، در این نوع رتبه‌بندی جایگاه مورد انتظار را به دست نیاورند.یکی دیگر از اهداف این رتبه‌بندی، ارزیابی جهانی دانشگاه‌ها است و بدین منظور تلاش شده است تا مؤسسات و دانشگاه‌های معتبر در همه کشورهای دنیا (توسعه‌یافته و در حال توسعه) ارزیابی شوند.

معیارهای رتبه بندی وبومتریکس

در حال حاضر چهار شاخص اصلی به‌عنوان فاکتورهای ارزیابی وبومتریکس وجود دارد.در جدول ذیل عنوان هر شاخص و درصد اهمیت آن بر اساس آخرین نسخه (ژانویه ۲۰۱۸) ارائه شده است.

ردیف	شاخص	ضریب تاثیر ( جولای 2018 )	توضیحات
1	IMPACT	50%	(backlink) شناسایی شده توسط موتورهای جستجوگرMajestic SEO وahrefs  (دامنه های روی یک شبکه باsubnet مشترک منظور نمیشوند )
2	PRESENCE	5%	تعداد صفحات ایندکس شده از وب‌سایت، توسط موتور جستجوگرGoogle( شامل همه ساب دامین ها )
3	OPENNES – Transparent Ranking	10%	مجموع ارجاعات مقالات 9 استاد برتر دانشگاه بر اساس پروفایلGoogle Scholar
4	EXCELLENCE	35%	تعداد مقالات دانشگاه که بیشترین ارجاع را داشته‌اند در بین سال‌های 2011 تا 2015 بر اساسScimago

 

 

نقاط ضعف رتبه‌بندی وبومتریکس

• در وبومتریکس همه شاخص‌ها از موتورهای جستجو استخراج می‌شوند و اعداد به دست آمده از این ابزارها به‌شدت متغیر و غیرقابل استناد هستند.
• مسئله دیگر نیز ناقص و ناکافی بودن شاخص هاست. به‌طورکلی چهار شاخص موجود به‌هیچ‌وجه همه شرایط یک وب ایده آل دانشگاهی را شامل نمی‌شوند.
• متغیر بودن فرمول، منابع و وزن فاکتورها نیز از جمله نقاط ضعف به شمار می‌رود، تغییرات پی‌درپی و اساسی در موارد ذکر شده باعث عدم ثبات در نتایج و بلاتکلیفی دانشگاه‌ها می‌شود
• مسئله دیگر نیز ناشناخته بودن موسسه متولی این امر و احتمالاً عدم وجود منابع انسانی کافی برای انجام فرآیند رتبه‌بندی است. این امر به‌خوبی از نتایج کار و وضعیت سایت رتبه بندی مشهود است.
• مسئله دیگر اهمیت زیاد دو شاخص Excellence و Openness در این رتبه‌بندی است. همان‌طور که ذکر شد این دو شاخص که 45 درصد وزن رتبه‌بندی را شامل می‌شود مربوط به میزان مقالات علمی پر ارجاع دانشگاه است؛ به عبارت دیگر این دو شاخص بیشتر نشان‌دهنده وزن و اهمیت تولیدات علمی دانشگاه است و ارتباط مستقیمی به نشر اینترنتی دانشگاه ندارد.

 

راهکارهای بهبود رتبه دانشگاه در وبومتریک

• تجمیع وب سایت‌های دانشگاه در یک دامنه (Domain) واحد.
• ایجاد آدرس ایمیل دانشگاهی برای اساتید و مربیان
• استاندارد کردن وب سایت‌های مراکز آموزشی
• ایجاد وب‌سایت یکپارچه برای اساتید و مربیان
• ایجاد صفحات برای همه اساتید و مربیان دانشگاه در Google Scholar با آدرس ایمیل معتبر دانشگاهی.
• اعمال استانداردهای SEO در خروجی همه صفحات وب دانشگاه
• اعمال استانداردهای Google Scholar در خروجی و تگهای صفحات مقالات و محتوای علمی
• تدوین و اعمال استانداردهای وب در وب‌سایت اصلی و همه وب سایت‌های دانشگاه
• فعال کردن بانک اطلاعات پایان‌نامه‌های دانشگاه بر روی اینترنت با اعمال استانداردهای SEO بر روی آن (بهتر است اطلاعات پایان‌نامه‌ها حاوی اطلاعات شناسنامه‌ای پایان‌نامه به همراه خلاصه پایان‌نامه بر روی وب منتشر شود.)
• آشنا کردن راهبران سایت‌های زیرمجموعه و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه با وبومتریکس و نحوه رتبه بندی در آن
• راه‌اندازی سامانه متمرکز نشریات و کنفرانس‌های دانشگاه
• تبادل لینک با سایر دانشگاه‌ها و مؤسسات معتبر
• مدیریت و پشتیبانی مؤثر از وب سایت‌های زیرمجموعه دانشگاه
• ارائه بیشتر محتوای علمی تولیدشده در دانشگاه در محیط وب با روش‌های گوناگون
• ایجاد صفحات (وب‌سایت) برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی با امکان مدیریت اطلاعات توسط خود افراد
• عمومی کردن دسترسی به اطلاعات (تا حد امکان اطلاعات وب‌سایت‌ها و سامانه‌ها بدون سطوح دسترسی و به‌صورت عمومی بر روی اینترنت قابل دیدن باشد.)
• تدوین آیین‌نامه‌هایی به‌منظور الزام اساتید و مربیان دانشگاه در استفاده از ایمیل دانشگاه و ارائه آدرس وب‌سایت شخصی/رسمی در مقالات، رزومه و...
• ایجاد مکانیزیمی برای الزام اساتید و مربیان برای ایجاد و به‌روز کردن اطلاعات مقالات در صفحه پروفایل Google Scholar
• ایجاد امکان به اشتراک‌گذاری (Share کردن) اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی در صفحات وب دانشگاه. تسهیل به اشتراک‌گذاری اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی باعث افزایش لینک‌های ورودی به وب سایت‌های دانشگاه خواهد شد
• فعال کردن اکانت دانشگاه در شبکه‌های اجتماعی قانونی مانند Instagram, LinkedIn, Telegram